Saçlarda Mevsimsel Uzama ve Dökülme Bilmecesi

Saçlarda Mevsimsel Uzama ve Dökülme Bilmecesi

Prof. Dr. Murat Türkoğlu

Saçların uzama dökülme döngüsü "anajen-telojen" olarak adlandırılır. Normal sağlıklı insanlarda kafadaki saçların en az % 80-85'i uzama fazında olmaktadır. Dinlenme ve dökülme fazında % 15 gibi bir oran yer alır. Ancak dermatolojik hastalıklar, hormonal bozukluklar ve bazı ilaçlarlar bu oranları değiştirebilir. İnsanlarda saçlar yılın mevsimlerine göre de farklı uzama-dökülme oranlarına sahip olabilirler. Buna mevsim değişikliği saç dökülmesi diyebiliriz. Saçlar sonbahar aylarında daha yavaş uzama ve daha yüksek bir yüzde ile telojen fazında,  ilkbahar ve erken yaz döneminde ise canlanmayla birlikte anajen fazdaki saçlarda artış gözlenmiştir.

Saçların en hızlı büyüme döneminde olduğu aylar Mart-Haziran arasıdır, foliküller Ekim-Aralık döneminde daha fazla bir oranda dinlenme-dökülme (Telojen) döneminde olurlar. Saç ve sakallarda gözlenen bu mevsimsel değişim kış aylarında azalan metabolizma hızına bağlanabilir. Metabolizma hızı neden azalmaktadır ? Bunun iki ayrı nedeni olabilir: İnsan toplumları modern zamanlara gelene kadar tropik bölgeler hariç olmak koşuluyla kış aylarında çok kısıtlı bir diyetle yetinmek zorunda kalmıştır. Yazın elde ettikleri tahıllar sebzeler ve meyveler ve konserve yaptıkları gıdalar dışında kış döneminde protein, vitamin ve mineraller bakımından oldukça yetersiz koşullar bulunmaktadır. İnsan vücudu bu duruma uyum sağlamak bakımından kış aylarında metabolizmasını yavaşlatıyor olabilir. Bir diğer faktör kuzey yarım kürede kış döneminde gecelerin uzun gündüzlerin kısalmasıdır. Güneş ışığından daha az faydalanılması metabolizmayı yavaşlatmakta ve dinlenme döngüsünü teşvik etmektedir. Bu iki faktör bir arada olunca saç ve sakallarda yavaş uzama söz konusu olur. Günümüzde modern hayatta kış aylarında bir gıda eksikliği oluşmamaktadır ancak yine de gündüzlerin kısa gecelerin uzun olması metabolizma üzerinde bir etki yapmaktadır.